आजच्या या लेखात, मी तुमच्यासाठी घेऊन आलो आहे इंदिरा गांधी मराठी निबंध (essay on Indira Gandhi in Marathi). इंदिरा गांधी या विषयावर लिहिलेला हा निबंध मुलांसाठी आणि सर्व वर्गांसाठी अगदी पहिली पासून ते महाविद्यालयीन विद्यार्थ्यांसाठी उपयोगी आहे.
तुम्ही तुमच्या शाळा किंवा महाविद्यालयीन प्रकल्पासाठी इंदिरा गांधी वर मराठीत माहिती (Indira Gandhi information in Marathi) वापरू शकता. आमच्या या वेबसाइटवर इतर विषयांवर सुद्धा मराठीमध्ये निबंध आहेत, ते सुद्धा आपण आपण वाचू शकता.
इंदिरा गांधी मराठी निबंध, Essay On Indira Gandhi in Marathi
इंदिरा गांधी भारतीय राजकीय इतिहासातील सर्वात प्रभावशाली व्यक्तींपैकी एक होती. ते भारताच्या पहिल्या महिला पंतप्रधान होत्या.
परिचय
भारतीय राष्ट्रीय कॉंग्रेस नावाच्या पक्षाच्या त्या एक प्रमुख चेहरा होत्या. त्या भारताच्या पहिल्या पंतप्रधान पंडित जवाहरलाल नेहरू यांच्या कन्या होत्या.
सुरुवातीला इंदिरा गांधी यांनी आपल्या वडिलांच्या सहाय्यक म्हणून त्यांनी काम केले. त्या कॉंग्रेसच्या अध्यक्षा आणि राज्यसभेच्या सदस्य म्हणूनही निवडल्या गेल्या. पंतप्रधान लाल बहादूर शास्त्री यांच्या मंत्रीमंडळात त्या होत्या.
त्यांचे सर्वात उल्लेखनीय कृती म्हणजे पाकिस्तान विरुद्ध युद्ध, ज्याने बांगलादेशला स्वातंत्र्य मिळवून दिले.
इंदिरा गांधी हे भारतीय राजकारणातील सर्वात शक्तिशाली नेत्यांपैकी एक होत्या.
प्रारंभिक जीवन आणि शिक्षण
इंदिरा गांधी यांचा जन्म १९ नोव्हेंबर, १९१७ रोजी झाला. जवाहरलाल नेहरू यांच्या त्या एकुलत्या एक मुलगी होत्या. सुरुवातीला त्यांना इंदिरा नेहरू म्हणून ओळखले जातात. इंदिरा गांधी यांचे आजोबा मोतीलाल नेहरू देखील भारताच्या स्वातंत्र्य चळवळीचे प्रणेते होते.
इंदिरा गांधी लहानपणी खूप एकट्या असत. इंदिरा गांधी यांचे वडील नेहमीच तिच्यापासून दूर होते आणि आई आजारपणामुळे अंथरुणाला खिळलेली होती. इंदिरा गांधी बहुधा खाजगी शिकवणीत शिकत असत.
इंदिरा गांधी यांनी दिल्लीतील मॉडर्न स्कूल, सेंट सेसिलिया आणि सेंट मेरी कॉन्व्हेंट शाळा, जिनावा आंतरराष्ट्रीय शाळा येथून त्यांचे शिक्षण सुरू केले. त्या बेलूर मठात गेल्या आणि स्वामी विवेकानंद मठात शिक्षण घेतले. त्यांनी पश्चिम बंगालच्या बोलपूरमधील शांतिनिकेतन विद्यापीठात शिक्षण घेतले.
१९३८ मध्ये इंदिरा गांधी उच्च शिक्षणासाठी लंडनच्या ऑक्सफोर्ड विद्यापीठात गेल्या. त्यांनी फिरोज गांधीशी लग्न केले. त्यांना संजय व राजीव नावाची दोन मुले होती.
राजकीय कारकीर्द आणि प्रमुख कामे
स्वातंत्र्यानंतर कॉंग्रेसची सत्ता आल्यानंतर त्या आपल्या वडिलांच्या खासगी सहाय्यक झाल्या. १९५५ साली त्या कॉंग्रेसच्या कार्यकारी समितीची सदस्य झाल्या आणि त्यानंतर भारतीय राष्ट्रीय कॉंग्रेसचे मानद अध्यक्ष झाल्यानंतर त्यांची कारकीर्द अजून वाढली.
त्यांना राज्यसभेचे सभागृह सदस्य केले गेले. पंतप्रधानपदी लाल बहादूर शास्त्री यांच्या कार्यकाळात माहिती व प्रसारण मंत्रालयाच्या मंत्री म्हणून त्यांचे नाव देण्यात आले.
पंतप्रधान म्हणून पहिला कार्यकाळ
१९६६ मध्ये लाल बहादूर शास्त्री यांच्या आकस्मिक निधनानंतर भारतीय राजकारणाला महत्त्वपूर्ण धक्का बसला. या परिस्थितीत पक्षाच्या डाव्या आणि उजव्या बाजूच्या तडजोडीने पंतप्रधानपदाचे उमेदवार म्हणून इंदिरा गांधी यांना उमेदवारी देण्यात आली.
त्यांच्याकडे मोरारजी देसाई उप-पंतप्रधान आणि अर्थमंत्री म्हणून होते. सुरवातीपासूनच त्यांना कोणतीही राजकीय क्षमता नसलेली बाहुली समजले जात होते.
इंदिरा गांधींना उजव्या विचारसरणीचे नेते मोरारजी देसाई यांच्या तीव्र विरोधाचा सामना करावा लागला. वस्तूंच्या वाढत्या किंमती, बेरोजगारी, आर्थिक स्थिरता आणि अन्नधान्याच्या संकटामुळे कॉंग्रेसने थोडक्यात बहुमत मिळवले.
अर्थव्यवस्थेला पुनरुज्जीवित करण्यासाठी तिने पैशांचे अवमूल्यन केले ज्यामुळे व्यवसाय करणे अधिक कठीण होऊन बसले. अन्नधान्याचे संकट दूर करण्यासाठी तिने अमेरिकेतून गहू आयात केला. तिचा हा निर्णय पक्षाच्या सदस्यांनी स्वीकारला नाही.
वरील गोष्टी असूनही, त्या असताना पक्षात तणाव कायम राहिला. इंदिरा गांधी यांनी अर्थमंत्र्यांशी चर्चा न करता बँकांचे राष्ट्रीयकरण करण्याचा अचानक निर्णय घेतला. मोरारजी देसाई यांच्या नेतृत्वात पक्षाच्या पुराणमतवादी गटाने त्यांना पक्षातून हद्दपार केले.
इंदिरा गांधींनी आपल्या अनुयायांसह नवीन पक्ष स्थापन केला. त्यानंतर, त्यांनी गरीबी हटाओ ही नवीन मोहीम सुरू केली. समाजातील गरीबांना महत्त्व देण्यात आलेली ही पहिलीच वेळ आहे.
या मोहिमेला प्रचंड यश मिळालं आणि १९७१ मध्ये लोकसभा निवडणुकीत इंदिरा गांधींनी निवडणूक जिंकली. त्यांनी नेहमीच पूर्व पाकिस्तानला (आता बांगलादेश) पाठिंबा दिला. त्यांनी पाकिस्तानला पराभूत करण्यासाठी सैनिकी मदतीने त्यांचे शस्त्रसाठा मजबूत केला.
इंदिरा गांधी यांनी बांगलादेशला स्वतंत्र देश म्हणून संबोधले. परंतु यशाच्या या लाटेवरही महागाईचा दर जास्त असल्याने पक्षावर टीका झाली. त्यांना मुख्य विरोध गुजरात आणि बिहारमध्ये होता. लोकप्रिय नेते जयनारायण प्रकाश यांनी आपल्या पदाचा राजीनामा देऊन निषेधाचे नेतृत्व केले.
भारतातील राष्ट्रीय आणीबाणी आणि इंदिरा गांधी
१९७२ मध्ये पाकिस्तानविरुद्धच्या युद्धाच्या यशावरुन त्यांच्या पक्षाच्या गटाने राज्य विधानसभेच्या निवडणुकीत विजय मिळविला. तथापि, विरोधी पक्षाने इंदिरा गांधींवर निवडणूक कायद्यांचे उल्लंघन केल्याचा आरोप लावून तिच्याविरूद्ध आरोपपत्र दाखल केले.
१९७५ साली हायकोर्टाने इंदिरा गांधींविरोधात निकाल दिला. त्यामुळे त्यांना सहा वर्षे राजकारणाबाहेर राहण्याचे निर्देश देण्यात आले. त्यांनी या निर्णयाच्या विरोधात सर्वोच्च न्यायालयात अपील केले. पण तिथे निर्णय इंदिरा गांधींच्या विरोधात गेला.
इंदिरा गांधी हा निर्णय स्वीकारू शकल्या नाहीत आणि त्यांनी राष्ट्रीय आणीबाणी लागू केली. या काळात वृत्तपत्राचे अभिव्यक्ती स्वातंत्र्य संपुष्टात आले. इंदिरा गांधींनी विरोधी पक्षातील सर्व नेत्यांना तुरूंगात टाकले.
वैयक्तिक स्वातंत्र्य मर्यादित करणारे अनेक नवीन कायदे बनविण्यात आले. जन्म नियंत्रणाचे उपाय म्हणून बर्‍याच प्रमाणात नसबंदीसारख्या नियमांची अंमलबजावणीही केली.
सत्तेतून पराभव
अनेकांचा असा विश्वास होता की इंदिरा गांधींनी आणीबाणी लागू करण्याचा निर्णय हा त्यांच्या पडझडीची सुरुवात होती. त्यांनी देशभरात असलेली लोकप्रियता गमावली.
जनतेचा विरोध तीव्र आणि व्यापक होता. १९७७ मध्ये आणीबाणी काढून घेण्यात आली आणि राजकीय नेत्यांना तुरुंगातून सोडण्यात आले. प्रलंबीत संसदेचे अधिवेशन लांबणीवर पडले आणि इंदिरा गांधी यांच्या पक्षाला सर्वतोपरी नुकसान झाले. भारतीय जनता पक्ष सत्तेत आला आणि मोरारजी देसाई यांनी पंतप्रधानपदाचा कार्यभार स्वीकारला.
इंदिरा गांधी यांनी कॉंग्रेस पक्ष सोडला आणि कॉंग्रेस आय नावाचा एक नवीन पक्ष सुरू केला. भ्रष्टाचाराच्या आरोपामुळे त्यांना तुरूंगात पाठविण्यात आले होते. या अडचणीनंतरही इंदिरा गांधींनी लोकसभेत जागा जिंकल्या आणि त्यांच्या पक्षाने बहुमत मिळवले.
१९८० च्या लोकसभा निवडणुकीत त्यांच्या पक्षाने मोठ्या संख्येने विजय मिळविला आणि तिचा मुलगा संजय मुख्य सल्लागार बनला. त्यांच्यावरील सर्व कायदेशीर खटले मागे घेण्यात आले.
पण विमान अपघातात संजय गांधी यांच्या निधनानंतर पार्टी नवीन वारसदारांचा शोध घेत होती. इंदिरा गांधी यांनी या भूमिकेसाठी राजीव गांधी यांना तयार केले. पाकिस्तानविरूद्धच्या युद्धात मदत मिळावी म्हणून त्यांनी रशियाशी घनिष्ट संबंध निर्माण केले.
इंदिरा गांधी यांचे निधन
१९८० च्या दशकाच्या सुरूवातीच्या काळात भारताच्या विभाजनासंदर्भात तणाव निर्माण झाला होता. इतर धर्म, विशेषत: शीख देशाच्या ऐक्यात अडथळा आणण्याची धमकी देत होते. अमृतसरमधील सूर्य मंदिरात जाऊन सरकारवर हल्ला करण्याचा प्रयत्न केला.
इंदिरा गांधींनी मंदिरात सैन्य दलाला आदेश दिले ज्यामुळे ४५० शीख मरण पावले. या घटनेने संपूर्ण देशाला हादरवून सोडले. सूड म्हणून इंदिरा गांधींची त्यांच्या बॉडीगार्डने ३१ ऑक्टोबर १९८४ रोजी त्यांच्या बागेतच दिल्लीत हत्या केली. .
तर हा होता इंदिरा गांधी वर मराठीत माहिती निबंध, मला आशा आहे की आपणास इंदिरा गांधी या विषयावर मराठी निबंध (Indira Gandhi essay in Marathi) आवडला असेल. जर आपल्याला हा निबंध आवडला असेल तर हा निबंध आपल्या मित्रांसोबत शेअर करायला विसरू नका.
