आजच्या या लेखात, मी तुमच्यासाठी घेऊन आलो आहे मोर या विषयावर मराठी निबंध (Peacock information in Marathi). मोर या विषयावर लिहिलेला हा निबंध मुलांसाठी आणि सर्व वर्गांसाठी अगदी पहिली पासून ते महाविद्यालयीन विद्यार्थ्यांसाठी उपयोगी आहे.
तुम्ही तुमच्या शाळा किंवा महाविद्यालयीन प्रकल्पासाठी मोर वर मराठीत माहिती (peacock essay in Marathi) वापरू शकता. आमच्या या वेबसाइटवर इतर विषयांवर सुद्धा मराठीमध्ये निबंध आहेत, ते सुद्धा आपण आपण वाचू शकता.
मोर पक्षी माहिती मराठी, Peacock Information in Marathi
मोर हा आपल्या भारताचा राष्ट्रीय पक्षी आहे. हा सर्व पक्ष्यांमधील सर्वात सुंदर आणि मोठा पक्षी आहे.
परिचय
मोराला अतिशय सुंदर आणि रंगीबेरंगी पंख असतात. मोराचे पंख लांब, विविधरंगी आणि चमकदार असतात. एका मोराच्या डोक्यावर जन्मापासूनच मुकुट असतो. मोराची मान रंगीबेरंगी, चमकदार आणि लांब असते. मोर शाकाहारी आणि मांसाहारी दोन्ही आहेत. मोराचे पंजे तीक्ष्ण असतात. मोराच्या पायांचा आकार हा V असा असतो. भारताच्या अनेक ठिकाणी मोर हिरव्या भागात राहतात.
मोराचे वजन इतर पक्ष्यांपेक्षा जास्त असते, त्यामुळे मोर जास्त काळ हवेत उडू शकत नाही. भारतीय जीवन, संस्कृती, सभ्यता, सौंदर्य आणि त्याच्या उपयुक्ततेमुळे मोराला मान्यता मिळाली आहे. फार प्राचीन काळापासून आपल्या साहित्यात, शिल्पकला, चित्रकलेमध्ये मोराला स्थान मिळाले आहे.
मोराचे प्रकार
साधारणपणे चार प्रकारचे मोर आहेत – हिरवा मोर, कांगो मोर, भारतीय आणि बर्मी. भारतीय आणि बर्मी मोरांमध्ये मोठा फरक आहे.
मोराचे राहण्याचे ठिकाण
मोर या पक्षात अत्यंत हवामान परिस्थितीशी अनुकूल करून राहण्याची क्षमता आहे त्यामुळे ते राजस्थानच्या उष्ण, कोरड्या वाळवंट प्रदेशात राहू शकतात. मोर हे थंड वातावरणातही राहू शकतो. साधारणपणे मोर हे पाण्याच्या स्रोताजवळील झुडूप किंवा जंगलात राहणे पसंत करतो.
रात्रीच्या वेळी मोर उंच झाडांच्या खालच्या फांद्यांवर शांत झोपतो. मोर कमी उंचीच्या भागातही आढळतात. मोर नेहमी पाण्याजवळ राहतात. मानवी वस्तीच्या शेतात, गावांमध्ये आणि शहरी भागात मोर सहसा आढळतात.
मोराची शारिरीक वैशिष्ट्ये
मोराचे डोके, मान हि निळ्या रंगाची असते. त्यांच्या डोळ्याभोवती पांढऱ्या रेषा असतात. मोराच्या डोक्यावर एक पंख असतो जो लहान आणि निळ्या पंखांनी विखुरलेला असतो. मोराचे सर्वात प्रमुख वैशिष्ट्य म्हणजे त्याची शेपटी. मोराला खूप पिसे असतात. मोराचे मागील पंख तपकिरी रंगाचे असतात. मोरामध्ये चमकदार रंगांची पूर्णपणे कमतरता नाही.
मोराच्या सवयी
मोर हे साधारणपणे लाजाळू असतात. मोर हे नेहमी कल्पने राहतात. मोर जास्त उडू शकत नाही पण त्यांच्या मजबूत पायांनी वेगाने धावू शकतात. मोराचे पंख उड्डाणासाठी पुरेसे नसतात, त्यामुळे ते उडण्याऐवजी चालणे पसंत करतात. मोराचा आवाज हा कर्कश असतो.
मोर सामान्यतः अतिशय जागरूक आणि बुद्धिमान असतात. जेव्हा त्यांना धोक्याची जाणीव होते तेव्हा ते इतर पक्ष्यांना सतर्क करण्यासाठी मोठ्याने ओरडतात. ढगाळ आणि पावसाळी दिवस मोरांचे आवडते असतात. या दिवशी मोर आनंदाने नाचू लागतो जो एक अतिशय आनंददायक आणि दुर्मिळ दृश्य आहे. मोरांच्या तुलनेत लांडोर आकाराने लहान असतात.
मोर एका झाडाच्या घरट्यात किंवा झाडीत एकावेळी तीन ते पाच अंडी घालतो.मोर कधी कधी अंडी घालण्यासाठी पायांच्या साहाय्याने छोटे खड्डे खणतो. अंड्याचा रंग पांढरा असतो. मोराचे सरासरी दीर्घायुष्य २० ते २५ वर्षे असते. शिकारीपासून वाचण्यासाठी मोर एका उंच झाडाच्या वरच्या फांद्यांवर राहतात.
मोराचे महत्त्व
मोराचे पंख अतिशय सुंदर असतात. मोर पंखाचा वापर अनेक उद्योगांमध्ये सजावटीसाठी आणि अनेक फॅन्सी वस्तूंसाठी केला जातो. प्राचीन भारतीय साहित्यात मोराच्या पंखांच्या उपचारांच्या गुणवत्तेचाही उल्लेख करण्यात आला आहे. आपल्या भारत देशात मोर हे सौंदर्य आणि शिष्टाईचे प्रतीक मानले जाते. भारतीय सभ्यतेमध्ये मोराचे महत्त्व प्राचीन काळापासून आहे.मोराचे पंख मुकुट आणि सिंहासनावर महान राजांनी वापरले होते. मोराच्या पंखात शाईने लिहिणाऱ्या अनेक कवींनी त्याचे महत्त्व सांगितले आहे. भगवान श्रीकृष्ण डोक्यावर मोराचे पंख घालायचे. याशिवाय भगवान शिवपुत्र कार्तिकचे वाहन देखील मोर आहे.
भारताचा राष्ट्रीय पक्षी मोर
आपल्या सर्वांना माहित आहे की मोराला १९६३ मध्ये राष्ट्रीय पक्षी म्हणून घोषित करण्यात आले होते. मोराला आपला राष्ट्रीय पक्षी म्हणून का घोषित करण्यात आले हे फार कमी लोकांना माहिती आहे. यापूर्वी राष्ट्रीय पक्ष्यासाठी सारस, ब्राह्मण पतंग आणि हंस यांची नावे विचारात होती पण मोर राष्ट्रीय पक्षी म्हणून निवडला गेला.
मोराच्या राष्ट्रीय पक्षी म्हणून निवडणे जाण्याची अनेक कारणे आहेत. राष्ट्रीय पक्षी हा असा असावा कि तप आपल्या देशाच्या सर्व भागात राहत असावा. सर्व लोक त्याला ओळखत असावेत आणि तो आपल्या संस्कृतीचा भाग असावा. या सर्व मुद्द्यांवर मोराला राष्ट्रीय पक्षी म्हणून निवडण्यात आले.
मोराची वैशिष्ट्ये
मोर भात आणि इतर प्रकारच्या पिकांमध्ये असलेले कीटक आणि पतंग खातो, यामुळे पीक चांगले राहते. मोर हा अतिशय बुद्धिमान पक्षी आहे. जेव्हा मोर आनंदी असतो, तो त्याचे पंख पसरून नाचतो, म्हणूनच मोराला पक्ष्यांचा राजा म्हटले जाते. श्रीकृष्ण सुद्धा डोक्यावर मोराचे पंख ठेवतात.
मोराच्या पंखांमध्ये काही विशेष पदार्थ असतात जे औषधी वनस्पतींमध्ये वापरले जातात. मोर दरवर्षी त्याचे पंख बदलतो. मोराचे जुने पंख गळून पडतात आणि काही काळानंतर त्यांच्या जागी नवीन पंख येतात.
मोर संरक्षण कायदा
जेव्हा आपल्या देशात मोराची शिकार केली जाते तेव्हा शिकारीला सरकारकडून शिक्षा दिली जाते. भारतात मोरांची संख्या खूप कमी आहे. भारतातील मोरांच्या संरक्षणासाठी मोर संरक्षण कायदा १९७२ मध्ये लागू करण्यात आला. मोरांची संख्या वाढवण्यासाठी आणि संरक्षणासाठी हा कायदा अतिशय चांगला कायदा आहे. मोरांची संख्या वाढवण्यासाठी भारत सरकार मोर संवर्धन मोहिमा चालवत आहेत. हा कायदा लागू झाल्यानंतर भारतात मोरांच्या संख्येत वाढ झाली आहे.
निष्कर्ष
मोर हा एक अतिशय सुंदर आणि आकर्षक पक्षी असला तरी, तरीही अनेक लोक त्यांची शिकार करण्याचा प्रयत्न करतात. अनेक शिकारी मोरांची शिकार करतात, त्यांना खातात आणि त्यांचे कातडे सुद्धा विकतात. भारत सरकारने मोराच्या शिकारीविरोधात अनेक कायदे केले आहेत, ज्यामुळे मोराची शिकार खूप कमी झाली आहे. भारतात मोराची संख्या वाढत आहे.
तर हा होता मोर पक्षावर मराठीत माहिती निबंध, मला आशा आहे की आपणास मोर या विषयावर मराठी निबंध (Peacock information in Marathi) आवडला असेल. जर आपल्याला हा निबंध आवडला असेल तर हा निबंध आपल्या मित्रांसोबत शेअर करायला विसरू नका.
